Ben Jonson Kimdir Hayatı, Eserleri ve Shakespeare ile İlişkisi
Ben Jonson’un Hayatı ve Kökeni
Ben Jonson, 11 Haziran 1572’de Londra’da doğmuş, İngiliz oyun yazarı, şair, oyuncu ve edebiyat eleştirmenidir. William Shakespeare ile aynı dönemde yaşamış ve onun en büyük edebi rakibi ve dostu olmuştur.İngiliz edebiyatının en büyük hiciv ustalarından biri olarak kabul edilen Jonson, özellikle karakter komedileri ve toplumsal taşlamalarıyla tanınır.
Ben Jonson’un Hayatındaki Önemli Dönüm Noktaları:
Yetim Olarak Büyüdü
Babası, Jonson doğmadan önce öldü ve annesi bir duvar ustasıyla yeniden evlendi.
Westminster Okulu’nda Eğitim Aldı
Burada, ünlü bilgin William Camden’ın öğrencisi olarak Latince ve klasik edebiyat üzerine derin bir eğitim aldı.
Oyunculukla Kariyerine Başladı
Tiyatro dünyasına önce oyuncu olarak adım attı, ancak oyunculuktan çok yazarlık yeteneğiyle ön plana çıktı.
1598’de İlk Büyük Başarısını Elde Etti
"Every Man in His Humour" adlı oyunu Shakespeare’in tiyatro topluluğu tarafından sahnelendi ve Jonson’ı üne kavuşturdu.
Eğitimli bir yazar olarak, klasik edebiyat ve tarih bilgisiyle oyunlarında derinlik yaratmayı başardı.
Ancak Jonson, sadece bir oyun yazarı değil, aynı zamanda İngiliz edebiyatında "Humour Komedisi" türünü şekillendiren isimdir.
Ben Jonson’un Eserleri ve Edebi Tarzı
Ben Jonson, özellikle hiciv yüklü komedileri ve toplumsal eleştirileriyle tanınır.Jonson’ın Öne Çıkan Eserleri:
"Volpone" (1606)
Açgözlülük ve sahtekârlık temalarını işleyen en ünlü hiciv oyunudur.
İtalyanca “Tilki” anlamına gelen Volpone, zengin bir adamın çevresindekileri manipüle etmesini anlatır.
"The Alchemist" (1610)
Aldatma ve hilekârlığın insan doğasındaki yerini ele alan güçlü bir komedidir.
Dönemin Londra’sındaki sahtekâr şifacılar ve simyacılar hicvedilir.
"Bartholomew Fair" (1614)
İngiltere’nin en büyük panayırlarından birinde geçen toplumsal taşlamadır.
Sahte dindarlar, politikacılar ve tüccarlar hicvedilir.
"Every Man in His Humour" (1598)
İnsanların mizacına (humour) göre davrandığını anlatan ilk oyunlarından biridir.
William Shakespeare, bu oyunun sahnelenmesine destek olmuş ve rol almıştır.
Ben Jonson’ın oyunları, dönemin İngiltere’sindeki sosyal yapıyı hicveden eserlerdir.
O, yalnızca komedi yazarı değil, aynı zamanda İngiliz tiyatrosunun en büyük toplumsal eleştirmenlerinden biridir.
Ben Jonson ve Shakespeare: Rekabet mi, Dostluk mu
Ben Jonson ve William Shakespeare, hem rakip hem de dost olarak İngiliz edebiyatını birlikte şekillendirmiştir.Shakespeare ile Jonson Arasındaki Farklılıklar:
Shakespeare duygulara, Jonson mantığa dayanır vs.
Shakespeare oyunlarında insan doğasının karmaşıklığını işlerken, Jonson toplumu ve insan karakterlerini hicveder.
Shakespeare romantik, Jonson realisttir
Shakespeare eserlerinde büyü, rüya ve hayal gücü varken, Jonson gerçekçi diyaloglar ve keskin taşlamalar kullanır.
Jonson eğitimli bir yazardı, Shakespeare otodidakttı
Jonson Latince ve klasik edebiyat eğitimi almıştı, Shakespeare ise kendi kendini yetiştirmişti.
Ancak ikisi de dönemin en büyük edebiyatçılarından biri olarak kabul edilir.
Jonson, Shakespeare’in ölümünden sonra onun hakkında şu ünlü sözleri söylemiştir:
"Shakespeare, doğa tarafından yaratılan bir mucizeydi, onu geçebilecek kimse yoktur."
Ben Jonson’un Şiirleri ve Lirik Tarzı
Ben Jonson, sadece tiyatro oyunlarıyla değil, aynı zamanda şiirleriyle de büyük bir iz bırakmıştır.Jonson’ın Şiirlerinde Öne Çıkan Temalar:
Lirik ve Epigram Şiirler
Epigramlar, kısa, özlü ve zekice yazılmış şiirlerdir.
Ölüm ve İnsan Doğası
"On My First Son" şiirinde, erken yaşta ölen oğlunun yasını anlatmıştır.
Arkadaşlık ve Sadakat
Shakespeare, Francis Bacon gibi çağdaşlarına yazdığı şiirlerde onları över ve sanatın gücünü anlatır.
Jonson, İngiliz şiirinde akıcılığı ve keskin zekâsıyla öne çıkan bir figürdür.
Oyunlarındaki hiciv gibi, şiirlerinde de derin bir anlam arayışı vardır.
Ben Jonson ve Kral Sarayı ile İlişkisi
Ben Jonson, Kral I. James döneminde Kraliyet Tiyatrosu için yazdığı saray gösterileriyle büyük ün kazandı.Saray ve Kraliyet Himayesi:
Sarayda Resmî Şair Unvanını Aldı
1616’da Kraliyet Sarayı’nın resmî şairi (Poet Laureate) olarak atandı.
Kraliyet İçin Mask Tiyatroları Yazdı
"The Masque of Blackness" gibi gösteriler, aristokrasinin beğenisini kazanmıştır.
Ben Jonson, sadece halk için değil, kraliyet için de önemli eserler vermiştir.
Ancak zaman zaman kraliyetle ters düşerek hapis cezası da almıştır.
Ölümü ve Mirası: Ben Jonson’ın Kalıcı Etkisi
Ben Jonson, 6 Ağustos 1637’de Londra’da hayata veda etti.Mirası ve Etkisi:
Westminster Abbey’e Gömüldü
Mezar taşında şu yazı bulunur:
"O burada yatıyor ama neden? Hiç kimse bilmiyor."
Shakespeare’den Sonra En Büyük Oyun Yazarı Sayıldı
18. yüzyılda eserleri tekrar keşfedilmiş ve büyük ilgi görmüştür.
Ben Jonson, hiciv ve karakter komedisinin en büyük ustalarından biri olarak kabul edilir.
Günümüzde hâlâ tiyatroda eserleri sahnelenmektedir.
Sonuç: Ben Jonson Kimdir
Ben Jonson, 16. yüzyılın en önemli İngiliz oyun yazarlarından biri olup, özellikle toplumsal hicivleri ve güçlü karakter komedileriyle tanınır.Özetle:
Doğum: 11 Haziran 1572, Londra
Meslek: Oyun yazarı, şair, eleştirmen
Eserleri: Volpone, The Alchemist, Every Man in His Humour
Shakespeare ile dostluk ve rekabet içinde yaşadı
Kraliyet Sarayı’nın resmî şairi oldu
Hiciv ve komedi türünde çığır açtı
Sizce Ben Jonson’ın en önemli eseri hangisi
Son düzenleme: