Talak Suresi'nde Geçen Ayetlerin Açıklamaları Nelerdir?

Talak Suresi, Kur'an'ın 65. suresidir ve 12 ayetten oluşur. Bu surede, evlilik hayatındaki bazı sorunlar ve bu sorunlarla başa çıkmak için yapılması gerekenler anlatılır. Ayetlerin açıklamaları şu şekildedir:

1-2. Ey Peygamber! Eşlerinizden ayrılmak isteyen kadınların iddetlerini tamamlamaları için onlara üç hayız dönemi kadar müsaade et. Bu ayrılık, yalnızca açık bir günah işleyenlere mahsus olmalıdır.

Bu ayetlerde, eşlerinden ayrılmak isteyen kadınların iddet süresi hakkında bilgi verilir. İddet süresi, kadınların boşanma kararından sonra beklemeleri gereken süredir. Bu süre, üç adet âdet görmesi ile tamamlanır. Ancak, açık bir günah işleyen kadınlar hariç, boşanmada kadınların karar hakkı olduğu vurgulanır.

3. Bu âyet, Allah'ın dilemesi dışında hiçbir şey yoktur. Her şeyi bilen O'dur, her şey Önünde saydamdır.

Bu ayette, her şeyin Allah'ın kontrolünde olduğu ve O'nun her şeyi bildiği vurgulanır. Allah'ın iradesi ve planı dışında hiçbir şey gerçekleşemez.

4. Boşanma kararı alan erkekler, eşlerini iddetleri süresince evlerinde barındırmalı ve kendileriyle iyi geçinmelerine özen göstermelidirler. Ancak, eşlerinde açık bir sapıklık veya kötülük görürlerse, onları evlerinden çıkarmaları da mümkündür.

Bu ayette, erkeklerin boşanma kararı aldıktan sonra eşlerini iddet süreci boyunca evlerinde tutmaları gerektiği vurgulanır. Ancak, eğer eşlerinde açık bir sapıklık veya kötülük görürlerse, onları evlerinden çıkarma hakları da vardır.

5. Allah, bilir ki kalplerinizde olan her şeyi bilir. Bu yüzden, Günahtan kaçının, hakikat yolunda doğru kararlar alın. Allah, her şeyi görür ve işitir.

Bu ayette, Allah'ın kalplerimizdeki düşüncelerimizi bildiği vurgulanır. Günahtan kaçınmanın önemi ve doğru kararlar almanın hakikat yolunda ilerlemek için gerekli olduğu hatırlatılır.

6. İddet süresi dolan kadınlar, ya barışmak için içlerinden gelerek af dilemeliler, ya da ayrılmaları için helâl olan ücretsiz bir şekilde ayrılabilmeliler. Erkekler, eşlerini barışa davet edebilirler ama, Allah'ın sınırlarına riayet etmeliler.

Bu ayette, iddet süresi sonunda kadınların barışmak istediklerinde affetmelerinin tavsiye edildiği ve erkeklerin de eşleriyle barış için çaba göstermelerinin önemine değinilir. Ancak, Allah'ın sınırlarına uygun bir şekilde davranmak gerektiği hatırlatılır.

7. Allah, insanlara bol rızık veren ve onların rızkını daraltan kişidir. Her şeyi bilen ve her şeye gücü yeten O'dur.

Bu ayette, Allah'ın insanların rızkını veren ve onların rızkını daraltan kişi olduğu vurgulanır. Her şeyi bilen ve her şeye gücü yeten olan Allah'ın insanların ihtiyaçlarını karşılayacak rızık sağlaması beklenir.

8-9. Kim Allah'a itaat ederse, O'ndan başka kimseye itaat etmemiş olur. Kim Allah'a sırtını dönerse, onu seçtiği yolda hüsrana uğratırız. Allah'ın gözetimi altında olan her şey kolaylıkla gerçekleşir.

Bu ayetlerde, Allah'a itaat etmenin ve onun yolunda yürümenin önemi vurgulanır. Allah'a sırtını dönenlerin hüsrana uğrayacaklarının ve her şeyin Allah'ın gözetimi altında gerçekleşeceğinin hatırlatır.

10-11. Allah'a atasözleriyle iftira etmekten ve inanmayanların ifadesinden yana olmaktan sakının. Gerçekten de siz, Allah'ın tüm işlerini bilen ve Allah'a kavuşmanızı bekleyen bir peygamber tarafından öğütleniyorsunuz.

Bu ayetlerde, Allah'a karşı iftira etmekten kaçınılması ve gerçeği aramak için doğru kaynaklardan bilgi alınması tavsiye edilir. Peygamberin öğütlerinin takip edilmesinin önemi de hatırlatılır.

12. Allah'tan sonraki en büyük yardımcınız, sizin imanınız olan kalptir. İman sahibi olanlar, Allah'ın yolunda birbirleriyle yardımlaşmalıdırlar.

Bu ayette, en büyük yardımcımızın imanımız olduğu vurgulanır. İman sahibi olanların birbirleriyle yardımlaşmalarının önemi ve Allah'ın yolunda ilerlemek için birlikte çalışmanın gerekliliği hatırlatılır.

Talak Suresi'nde anlatılanlar, evlilik hayatındaki bazı sorunlar ve bu sorunlarla başa çıkmak için yapılması gerekenler üzerine odaklanır. Ayetler, boşanma kararı alan kadın ve erkeklerin iddet süresi hakkında bilgi verir, erkeklerin eşlerini iddet süreci boyunca evlerinde barındırmaları, ancak eğer açık bir sapıklık veya kötülük görürlerse evlerinden çıkarma hakları olduğunu hatırlatır.

Ayrıca, Günahtan kaçınmanın ve doğru kararlar almanın önemi vurgulanır. İddet süresi dolan kadınların barışmak için affetmeleri tavsiye edilir ve erkeklerin de eşleriyle barış için çaba göstermeleri gerektiği hatırlatılır.

Ayetlerde, Allah'ın kontrolünde olduğu ve O'nun her şeyi bildiği vurgulanır. Ayrıca, Allah'a itaat etmenin ve onun yolunda yürümenin önemi vurgulanmıştır.

Allah'a karşı iftira etmekten kaçınılması, gerçeği aramak için doğru kaynaklardan bilgi almanın önemine değinilir ve en büyük yardımcımızın imanımız olduğu hatırlatılır. İman sahibi olanların birbirleriyle yardımlaşmalarının önemi ve Allah'ın yolunda ilerlemek için birlikte çalışmanın gerekliliği de bu surede yer alır.

Talak Suresi'nde geçen ayetler, boşanma konusunu ele almaktadır ve Müslüman bireylere bu konuda rehberlik etmektedir. İşte Talak Suresi'nde geçen bazı ayetlerin açıklamaları:

1. "Ey Peygamber! Kadınlarını boşadığınızda onların iddetlerini bekleme sürelerini tamamlayın ve Allah'ın rızası için bunu kesin olarak gerçekleştirin. Rabbiniz Allah'tan korkun, sakın onları evlerinden çıkarmayın ve onlar da kendi kendilerine çıkmaya zorlamasınlar. Eğer evlerinden çıkarsa, artık Allah'ın sınırlarına riayet edin. İşte Allah’ın sınırlarını aşanlara onun bütün hükümlerini aşanlara müsaade etmeyin. Allah'ın sınırlarına riayet edin, çünkü Allah'ın hükümleri kesinlikle unutulmaz" (Talak, 65/1).

Bu ayette, boşanmanın nasıl gerçekleştirilmesi gerektiği açıklanmaktadır. Bir erkek eğer karısını boşamaya karar verirse, iddet süresini beklemeli ve bu süre sonunda boşanma işlemini kesin olarak gerçekleştirmelidir. Ayrıca, karısını evden çıkarmak veya zorlamak da doğru bir davranış değildir. Yani, boşanma gerçekleşse bile kadınların hakları ve adalet gözetilmelidir.

2. "Yoksullarınızdan, Allah'ın size lütfuna nail kıldığı kadınları nikahlayın. Eğer onlara varlık sağlayamazsanız, onları ihtiyaçlarını giderinceye kadar güzellikle boşamalarını isteyin. Varlık sağlayabilirseniz, onlara (izinleriyle) mallarından bir şey vermekte de cimrilik etmeyin" (Talak, 65/6).

Bu ayette, yoksul Müslümanlara rehberlik edilmektedir. Yoksul erkekler, Allah'ın kendilerine verdiği nimetlerle yardıma muhtaç kadınları nikahlayabilirler. Ancak bu durumda, kadınlarla evlenen erkekler, onlara gereken ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yardım etmelidir. Eğer erkekler, bu maddi desteği sağlayamazlarsa, güzellikle boşanmalarını talep etmeleri istenir. Ayrıca, erkeklerin bu kadınlara maddi destek sağlayabilmeleri durumunda, cimrilik etmemeleri de önemle vurgulanır.

Bu açıklamalar, Talak Suresi'nde geçen bazı ayetlerin genel açıklamalarıdır. Ancak Tam olarak tefsir yapmak için bütün ayetlerin ve surenin tamamının değerlendirilmesi gerekmektedir.

Talak Suresi, Kur'an-ı Kerim'in 65. suresidir. Surenin 12 ayeti bulunmaktadır ve boşanma konusuyla ilgilidir. Surenin açıklamaları şu şekildedir:

1. Ayet: Eşlerinden boşanma aşamasına gelip iddet bekleyen kadınlarla ilgili hükümleri içermektedir. Bu ayette, boşanma sürecinde olan kadınların iddet süresini tamamlamaları gerektiği belirtilir.

2. Ayet: Kadınların iddet süresi bitip boşanmaları tamamlanınca, artık yeni evlilik yapma hakkına sahip olduklarını ifade eder. Bu ayet, boşanan kadınların tekrar evlenme imkanlarının olduğunu vurgular.

3. Ayet: Ayet, Allah'ın geniş rızıklar verdiğini ve herkesin ihtiyaçlarının karşılanacağını belirtir. Bu ayet, boşanma sürecinde maddi endişeler yaşayan kadınlara teselli ve güvence sağlama amacı taşır.

4. Ayet: Ayet, kadınların iddet süresini bekledikleri dönemde, ailelerini maddi olarak destekleme sorumluluğunu erkeklerin üstlendiğini vurgular.

5. Ayet: Bu ayette, Allah'ın bütün işlerini güzel şekilde düzenlediği ve her konuda hikmeti olduğu ifade edilir. Ayet, Allah'ın hükümlerinin doğru ve adil olduğunu hatırlatır.

6. Ayet: Ayet, boşanma sürecinde olan kadınlara yardım etmek ve ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlü olan kişilere öğüt verir. Ayette, erkeklerin boşandıkları kadınlara karşı iyilikle davranmaları ve onlara destek olmaları gerektiği vurgulanır.

7. Ayet: Boşanma sürecindeki kadınların iddet süresi boyunca, nikah dışı ilişkilerden uzak durması gerektiği belirtilir. Ayette, insanların haddini aşmaması ve Allah'ın sınırlarını koruması gerektiği hatırlatılır.

8. Ayet: Ayet, Allah'ın hükümlerine ve yaratılış düzenine karşı çıkanların yanlış yolda olduklarını ifade eder. Ayette, Allah'ın doğru yolu gösterdiği ve insanlara hidayet verdiği vurgulanır.

9. Ayet: Ayet, boşanma sürecinde olan kadınların iddet süresinin sona ermesiyle birlikte yeni bir evlilik yapabileceğini hatırlatır.

10. Ayet: Bu ayette, Allah'ın nimetlerine şükretmek ve O'na dayanarak yaşamak gerektiği vurgulanır. Ayette, Allah'ın her şeyi en iyi bilen ve her türlü sorunu çözecek güce sahip olduğu hatırlatılır.

11. Ayet: Ayet, Allah'a itaat etmenin, O'nun hükümlerine uymak ve sınırlarına riayet etmek olduğunu belirtir. Ayette, Allah'ın emirlerinin yerine getirilmesiyle manevi güç ve huzurun elde edileceği ifade edilir.

12. Ayet: Ayet, Allah'ın hükümlerine itaat etmenin insanlara huzur ve mutluluk sağladığını ifade eder. Ayette, mutlu bir yaşam sürmenin yolunun helal yollardan gitmekten geçtiği hatırlatılır.

Talak Suresi, Kur'an-ı Kerim'in 65. suresidir ve toplamda 12 ayetten oluşur. Bu ayetlerin açıklamaları aşağıda verilmiştir:

1. "Ey Peygamber! Eşlerinden ayrılma iradesine sahip olabilen kadınları boşa tutsan bile, boşamalarının bekleme sürelerini tamamlamalarını beklemen ve Allah'tan korkmandan onları ayrılmalarını engelleme. Onları evlerinde oturtman çoğu zaman daha iyidir. Onlardan istiğfar edip tevbe edenler, namaz kılsalar bile, onları boşama konusundaki niyetlerinden dönerlerse, artık Allah – bağışlayandır, esirgeyendir."

Bu ayet, eşlerini boşamayı düşünen erkeklere hitap ederek, boşama sürecinde sabretmeleri ve eşlerini kamusal hayattan izole etmemeleri gerektiğini bildirir. Eşlerin boşama süresini tamamlamaları ve ailelerin uyum içinde yaşamaları teşvik edilir.

2. "Eğer onları boşarsanız, belirli bir süre bekleyin. İçinizden, suiistimal etmekten çekinenler için bekleme süresine riayet etmek Allah’a karşı takvanın gereğidir. Eğer Allah’a inanıyorsanız, Allah’ın sınırlarını muhafaza edin. İşte Allah size, ayetlerini böylece açıklıyor, öğüt veriyor ki, akıllı düşünebilesiniz."

Bu ayet, boşanma durumunda bekleme süresi olan İdda'ya riayet etme gerekliliğini vurgular. İdda süresi, kadının hamilelik gibi durumlarına bağlı olarak farklılık gösterir ve boşama sürecinde tarafların suiistimal etmesini engellemeyi amaçlar.

3. "Boşanma süresine kadar eşlerinizi evlerinde sakin ve güvenli bir şekilde oturtun. Ne zaman ki, (bu süre bitip) Allah’ın hükmü gerçekleşir, o zaman onların ayrılmalarına izin verin. Allah’ın hükmüne inanıyorsanız, Allah’a karşı takva sahibi olun."

Bu ayet, boşanma sürecinde eşlerin evde barış içinde yaşamalarını ve kadının bekleme süresi boyunca ayrılmak istediği takdirde ayrılmasına izin verilmesini vurgular. Bu sürecin Allah'ın hükmü olduğuna ve takva sahibi olmak gerektiğine dikkat çeker.

4. "Kadınları boşadığınızda, onların bekleme süresi tamamlanana kadar, ya erkeklerinizi evinizde barındırın, ya da onları başka bir yerde barındırın. Adaletle onları tutun, saklayın. (Bu) Allah’a karşı sorumluluk gereğidir. Allah’ın hükmüne inanıyorsanız, işi hakkıyla bilenlerin ayetleridir."

Bu ayet, boşanma durumunda eşlerin evde tutulması veya başka bir yerde barındırılması seçeneklerini sunar. Eşlerin adaletli bir şekilde muamele görmesi ve saklanması gerekmektedir. Bu durum, Allah'ın hükmüne inanma ve bunu doğru bir şekilde uygulama sorumluluğunu taşıyan kişilerin işidir.

5. "Allah’ın nimetiyle sizi yarattı. İçinizden holden çıkanlar, doğrusu Allah’a inanıyorsanız, Allah’ın ayetlerine ve izzet verdiği Peygambere ve size indirdiği Kitaba, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışa (muhacire) ve isteyenle istenmedikleri halde açığa çıkan kızlara mal vermekten sakının (verdiklerinizi adaletle verin). İyi davranın (münasip olanı yapın). Şüphesiz ki Allah hesabı hemen gözetleyendir."

Bu ayet, Allah'ın yaratılışındaki nimetlerini hatırlatır ve bu nimetlerin insanın sorumluluklarını artırdığını ifade eder. İslam'ın temel değerlerine inanmış kişilerin, Allah'ın ayetlerine iman etmeleri gerektiği ve toplumda yardıma muhtaç olanlara adaletle yaklaşmaları gerektiği vurgulanır.

Bu açıklamalar, Talak Suresi'nde geçen ayetlerin anlam ve öğretilerini özetlemektedir. Ancak, bu ayetlerin tam anlamı ve yorumları, İslam alimleri ve doğru Kur'an tefsirlerine başvurularak daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilir.

Talak Suresi, Kur'an-ı Kerim'in 65. suresidir. Surenin genel olarak aile ve evlilik konularına odaklandığı ve boşanma ile ilgili hükümleri içerdiği bilinmektedir. Surenin içeriğinde yer alan önemli ayetler ve açıklamaları şunlardır:

1. "Ey Peygamber! Kadınları boşayınca, onların iddetlerini gözetleyin ve iddetlerini tamamlayıp tamamlamadıklarını bilecek adamları tayin edin." (Talak Suresi, 65/1)

Bu ayet, boşanma durumunda kadınların iddet süresinin gözetlenmesi gerektiğini ifade eder. İddet süresi, kadının gebe olup olmadığını tespit etmek için gereken bir süredir. Bu süre boyunca kadın, diğer bir erkekle evlenebileceği gibi, boşanan erkekle de tekrar evlenebilir.

2. "Kadınlarınızı üç defadan sonra boşarsanız, artık onlar başka kocaları ile evlenmedikçe, ya kendilerini geri satın alayabilirler ya da (kaçmak için) başka bir yol tutarlarsa, artık onlara da kendilerine yapışacaklarını belli bir miktarda verin." (Talak Suresi, 65/2)

Bu ayet, bir kadının üç defadan fazla boşanma durumunda kadının hala evlilik bağına sahip olması durumunu ele alır. Kadın, bu durumda geçimini sağlamak için ya boşanma bedelini alabilir ya da boşanmanın ardından başka bir erkek ile evlenebilir.

3. "Ey iman edenler! Siz kadınlarınızı boşayıp da, bekleyip durdukları süreyi tamamlayınca tekrar evlendiğiniz takdir de, bu yeni eşlere mehirlerini beyazlarla yiğitlik yapmayın. Agerlerini takdim edin." (Talak Suresi, 65/4)

Bu ayet, boşanıp tekrar evlenen bir erkeğin, eski eşiyle olan boşanma bedeli anlaşmasını değiştiremeyeceğini ifade eder. Yani, boşanmadan sonra tekrar evlendiğinde, yeni eşine ayrı bir mehir belirleyemeyeceği ve eski eşin belirlediği mehirin geçerli olduğunu vurgular.

Bu açıklamalar, Talak Suresi'nde geçen bazı ayetlerin anlamlarını ve önemini yansıtmaktadır. Ancak, suresin tamamını anlamak ve ayetlerin daha derin anlamlarını kavramak için detaylı bir tefsir çalışması yapılması gerekmektedir.

Talak Suresi, Kuran-ı Kerim'in 65. suresidir. Surenin toplamda 12 ayeti bulunur ve bazı hukuki hükümler ile evlilik ve boşanma konuları üzerinde durulur. Surenin ayetlerinin açıklamaları şu şekildedir:

1. "Ey Peygamber! Karılarını boşadığınız zaman, onlar iddetlerini tamamladıklarında tekrar evlilik töreni yapmadıkça, onları geri alma hakkınız yoktur. Siz onları geri almaya çalıştığınızda, Allah'ın emrettiği sınırları ihlal etmiş olursunuz. Allah'ın işlediği hüküm, aziz ve hakim olan O'na özgüdür."

Bu ayette, boşanma sonucunda iddet süresi (bekleme süresi) tamamlandıktan sonra boşanılan eşin geri alınamayacağı belirtilmektedir. Eğer çiftler boşandıktan sonra tekrar bir araya gelmek istiyorlarsa, yeni bir nikah akdi yapmaları gerekmektedir. Ayet, boşanma ve boşanan eşlerin yeniden evlenmeleri konusunda belirli kurallar getirmektedir.

2. "Eğer kadınlarla onlarla birlikte olan bir bebeği olursa, o çocuğun babası kocasıdır. Ancak bu durumda ayrılık gerçekleşirse, çocuğun babası da kadına nafaka vermeyi görev olarak üstlenmelidir. Allah'ın hükmü bu işi yerine getirmek için yeterlidir."

Bu ayet, evlilik içerisinde doğan bir çocuğun babasının kim olduğunu belirtmektedir. Eğer bir kadın, boşandığı kocasından hamile kalmışsa ve ayrılma gerçekleşirse, çocuğun babası olan eski koca, çocuğun bakımı için maddi destek sağlamakla yükümlüdür. Ayet, dolaylı olarak babanın sorumluluklarını ve çocukla olan bağlantısını vurgulamaktadır.

3. "Ancak eğer kadınlar, çocuğun daha sonradan evlilik dışı bir ilişki sonucunda olduğunu kanıtlayabilirlerse, o zaman çocuğun babası olan erkek çocuğun bakımından sorumlu değildir. Bu durumda çocuğun bütün masrafları annenin sorumluluğunda olur. Allah, her şeyi bilen ve hükümran olandır."

Bu ayet, bir kadının çocuğun babasıyla alakalı olarak kanıt sunabilmesi durumunda, çocuğun babasının maddi olarak çocuğun bakımından sorumlu olmadığına dikkat çekmektedir. Bu durumda, çocuğun tüm masrafları annenin sorumluluğunda olmaktadır. Ayet, kadının çocuğun babasının kim olduğunu kanıtlayabilmesine dikkat çekerek, açık ve doğru bir şekilde adaletin sağlanması gerektiğini ifade etmektedir.

Talak Suresi, Kur'an-ı Kerim'in 65. suresidir ve 12 ayetten oluşur. Bu surede, boşanma ve talak konuları ele alınmaktadır. Surenin genel mesajı, boşanma sürecinin hukuki düzenlemelerine ve boşanmanın nasıl gerçekleşeceğine yönelik bilgilendirmeler içermektedir. Ayetlerin açıklamaları şu şekildedir:

1. "Ey Peygamber! Eşlerinizden kim kötülükle yaklaşır veya iffetlerini bozar, işte bunların boşanmaları ancak iddetlerini tamamladıklarıdır. Bunlara iyilikle, güzellikle nasihat et. Şüphesiz ki senin için, Allah katında da bir hayır vardır."
Bu ayette, Peygamberin eşlerinden olan kadınlarının kötü davranışlar sergilemeleri ve iffetlerini bozmaları durumunda boşanma sürecinin nasıl ilerleyeceği açıklanmaktadır. Kadınlar, iddet (bebek bekliyorlarsa) sürelerini tamamlayana kadar eşleriyle boşanmış sayılmazlar. Peygamber'e ise bu durumlarda nazikçe yaklaşması, iyilikle nasihat etmesi emredilmektedir.

2. "Bu sana ve sana uyan kimseye mahsusdur. Allah en iyi işiten ve en iyi bilendir."
Bu ayet, boşanma sürecinin bu şekilde yürütülmesinin sadece Peygamber'e ve onun izinden giden müminlere özgü olduğunu belirtmektedir. Allah, her şeyi en iyi işiten ve en iyi bilen olandır.

3. "Kadınları boşadığınızda, onların iddet sürelerini tamamlayın. Bu iddet süresini sayın ve Allah'a karşı gelmekten çekinin. Rabbinin huzuruna çıkmayı unutmayın."
Bu ayette, kadınların boşanma durumunda iddet sürelerini tamamlamaları gerektiği söylenmektedir. İddet süresi, kadının hamile olup olmamasına bağlı olarak değişebilir. Bu süre zarfında kadınların yeni bir evlilik yapmaları veya mehirlerini geri istemeleri, taraflar arasında anlaşmazlık çıkacak ve huzursuzluk meydana getireceği için tavsiye edilmemektedir. Ayrıca, boşanma sürecinde Allah'ın huzurunda hesap verileceği akılda tutularak, Allah'a karşı gelmekten kaçınılması gerektiği vurgulanmaktadır.

4. "Ey inananlar! Hani sizinle türlü türlü imtihanlara sokulanlar, elleri çektiler ve dilleri ile kötülüğü söylediler; nefisleriyle de bunu tasdik ettiler. Oysa onlar iman etmiş değillerdi. Allah onların yaptıklarını tam bir kayba uğratmıştır. İşte bunlar için büyük bir azap vardır."
Bu ayette, müminlerin imtihanlara tabi tutuldukları ve bu imtihanlarda tutumlarına göre değerlendirilecekleri belirtilmektedir. İman etmeyen kimselerin yapılan iyiliklere ve kötülüklere rağmen gerçek niyetlerini açığa çıkaracakları ifade edilmektedir. Bu kişilerin yaptıkları işlerin değersiz olduğu ve Allah katında büyük bir azapla karşılaşacakları bildirilmektedir.