İlk Dünya Savaşı'ndan Sonra Ortadoğu: Sykes-Picot Antlaşması ve Sonrası

İlk Dünya Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünü ve yenilgisini de beraberinde getirdi. Savaş sonrasında işgalci devletler, Ortadoğu coğrafyasını paylaşmak için antlaşmalar imzalamaya başladı. Bu antlaşmalardan en önemlisi, 1916 yılında İngiltere ve Fransa arasında imzalanan Sykes-Picot Antlaşması oldu.

Sykes-Picot Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının paylaşımını öngörüyordu. Buna göre, Doğu Akdeniz'deki bölgenin batı tarafı Fransa'ya, doğu tarafı ise İngiltere'ye verilecekti. Ayrıca, İstanbul ve çevresi Rusya'ya verilirken, Kudüs de uluslararası bir yönetim altında olacaktı. Antlaşmanın imzalanmasıyla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu'nun toprakları üzerinde kontrol sağlamak isteyen İngilizler ve Fransızlar bölgeye askerî müdahalelerde bulunmaya başladılar.

Antlaşmanın sonuçları ise Ortadoğu'da hukuksuz bir şekilde sınırların belirlenmesine neden oldu. Bölgedeki etnik ve dini yapılar göz ardı edilerek sınırlar çizilmişti ve bu da birçok problemin başlangıcını oluşturdu. İngilizler, Filistin Mandası'nı yönetirken, Fransızlar ise Lübnan ve Suriye Mandası’nı yönettiler. Bu da, bölgedeki kurulacak olan ulus devletlerin mücadelesini beraberinde getirdi.

Sykes-Picot Antlaşması, Orta Doğu'da sonraki yıllarda yaşanan sorunların temelini oluşturdu. Hukuk dışı sınırların belirlenmesi, farklı etnik ve dini yapıların bir arada yaşamasına imkan vermedi ve bölgedeki birçok sorunun ortaya çıkmasına neden oldu. Bu bağlamda, günümüzde de Suriye, Irak, İsrail-Filistin sorunu gibi birçok bölgesel sorun antlaşmanın sonuçlarına dayandırılabilir.

Sykes-Picot Antlaşması'nın, bölgede yaşanan sorunlarla doğrudan bağlantılı olduğu doğrudur. Ancak, antlaşma sadece sınırların hukuk dışı belirlenmesinden kaynaklanan sorunlara neden olmadı. Aynı zamanda, yerel halkların kendi kendini yönetme hakkını elinden aldı ve Avrupa emperyalizmini bölgeye taşıdı.

Antlaşmanın uygulanması için İngiliz ve Fransız güçleri, bölgedeki yerel halklara zulmettiler ve yönetimlerindeki bölgeleri Avrupa'daki kolonileri gibi yönettikleri için, bölgedeki halklar arasında hoşnutsuzluk yarattılar. Bu hoşnutsuzluklar, zamanla örgütlü mücadelelere dönüştü ve bağımsızlık savaşları olarak tarihe geçti.

İşgalci güçlerin yönetimi altındaki bölgelerde, yönetimde yer alan azınlıkların baskısı da arttı. Bu, farklı din, etnik ve kültürel gruplardan insanlar arasında gerilimlere neden oldu ve sonrasında da çatışmalara dönüştü.

İşte bu nedenle, Sykes-Picot Antlaşması ve sonrasındaki dönemdeki sömürgecilik politikaları, Orta Doğu'da karşı karşıya kalınan sorunların nedenlerinden biridir. Ancak, bu sorunlara çözüm bulmanın yolu, bölgedeki halkların kendi kendini yönetebilmesini sağlayacak demokratik ve adil bir yönetim yapısının kurulmasıdır.

İlk Dünya Savaşı'nın sonunda, Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgisiyle birlikte Ortadoğu'da büyük bir siyasi ve toprak değişimi yaşandı. Bu değişimlerin en önemli köşe taşlarından biri, İngiliz diplomat Sir Mark Sykes ve Fransız diplomat François Georges-Picot tarafından 1916 yılında imzalanan ve ilerleyen yıllarda uygulamaya konulan Sykes-Picot Antlaşması oldu.

Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun üzerinde hakimiyet kurduğu bölgeleri, İngiltere ve Fransa arasında paylaşmayı öngörüyordu. Antlaşma uyarınca, bugünkü Suriye, Lübnan, Irak ve Ürdün gibi ülkeler İngilizlerin kontrolünde kalacak; Filistin, Suudi Arabistan ve Yemen ise Fransızların kontrolüne geçecekti.

Ancak, Sykes-Picot Antlaşması'nın uygulaması sırasında birçok sorun yaşandı. Örneğin, belirtilen sınırların gerçekleştirilmesi sırasında farklı etnisite ve mezhepler arasında çatışmalar yaşandı. Ayrıca, İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı İmparatorluğu'nun bölünmesinde Irak'ın petrol kaynaklarından yararlanmak istemesi de bölgedeki huzursuzluğu arttırdı.

Sykes-Picot Antlaşması, Ortadoğu'da birçok probleme sebep olmasına rağmen, bölgenin siyasi haritasını belirlendi ve bugün bu antlaşma sonucu doğan sınırlar hala geçerliliğini koruyor.

İlk Dünya Savaşı'nın sonunda, Osmanlı İmparatorluğu'na ait toprakların nasıl paylaşılacağına dair planlar yapılıyordu. Bu planlar arasında, Fransa ve İngiltere arasında gizlice yapılan Sykes-Picot Antlaşması da yer alıyordu.

Sykes-Picot Antlaşması, 1916 yılında İngiltere Dışişleri Bakanlığı'nın Orta Doğu bölgesindeki İngiliz çıkarlarını korumak için gizli bir anlaşma yapmasıyla başladı. İngilizler, Fransızların bölgedeki varlığından rahatsızdı ve Fransızları kontrol altına almak istiyorlardı. Bu nedenle, İngilizler ve Fransızlar arasında, bölgenin nasıl paylaşılacağına dair bir anlaşma yapıldı.

Antlaşmaya göre, bölge İngilizler ve Fransızlar arasında paylaşılacak, ancak Osmanlı İmparatorluğu'nun tamamen ortadan kaldırılması için planlar yapılacak ve bu planlara uymayan yerler bölünecek veya daha küçük parçalara ayrılacaktı.

Ancak, antlaşmanın sonuçları beklenenden çok daha kötü oldu. Bölgenin yapısı, nüfusu, inançları ve kültürleri göz ardı edildi ve bölge, çoğunluğu Arap olan halklar arasında sınır anlaşmazlıklarına neden oldu. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra bölge, Avrupa ülkeleri tarafından sömürüldü ve bu sömürü sadece bölgede daha fazla çatışmaya neden oldu.

Sonuç olarak, Sykes-Picot Antlaşması bölgenin geleceğine yönelik önemli bir etki yaptı. Sınır çizgileri zorla çizildi ve insanların kültürel, dini ve etnik geçmişleri göz ardı edilerek yapıldı. Bu, bölgede halen devam eden çatışmaların bir nedenidir ve Orta Doğu'nun istikrarlı bir geleceği için çözülmeye ihtiyacı vardır.