Ahlaki gelişim sürecinde çocukların vicdanları nasıl gelişir?

Ahlaki gelişim sürecinde çocukların vicdanları, çocukların yaşlarına, deneyimlerine, ailelerine, arkadaşlarına ve kültürel etkilere bağlı olarak farklı hızlarda gelişir. Vicdan, çocukların doğru ve yanlış arasındaki farkı anlamalarını ve katı kuralların ötesine geçerek dürüst, merhametli ve saygılı bir şekilde davranmalarını sağlar. Vicdan şu şekilde gelişir:

1. Ailelerin Etkisi: Çocuklar ailelerinden ilk olarak etik sistemleri ile ilgili bilgileri alırlar. Aileler, çocukların öğrenmelerinin ana kaynağıdır. Ailelerin değerleri, çocukların dünyayı nasıl algıladığına ve insanlarla nasıl etkileşimde bulunduğuna dair güçlü bir etki yaratır.

2. Arkadaşların Etkisi: Çocuklar, arkadaşlarından öğrenebilir. Arkadaşlarının yanı sıra sosyal medya veya televizyondaki etkileri de ahlaki değerler sunabilir. Arkadaşlar ve diğer çocuklarla etkileşim halinde olan çocuklar, ahlaki davranışlar hakkında farklı görüşler alabilirler.

3. Deneyimlerin Etkisi: Çocuklar deneyimlerinden öğrenir. Hoşgörü göstermek, adaletli olmak vb. deneyimler çocukların ahlaki değerlerini şekillendirir. Başkalarına nasıl davranmaları gerektiğine dair öğretilerini uygulama becerilerini geliştirirler.

4. Din ve Kültürel Etkiler: Ailelerin, dini ve kültürel değerleri çocukların vicdanlarını şekillendirir. Dinlerin ahlaki öğretileri, insanların dünya görüşlerine ve ahlaki anlayışlarına güçlü bir etki yapabilmektedir.

Çocukların vicdanlarının gelişimi, aile, arkadaşlar, deneyimler ve kültürel etkilerin her türlü birikimini alırlar. Ancak, bu etkilerin yanı sıra, annelerin babaların çocukların davranışları hakkında pozitif geribildirimleri, ahlaki gelişimlerine yardımcı olabilir.

Ek olarak, çocukların vicdanlarının gelişimi, çocukların yaşlarına bağlı olarak farklı aşamalarda oluşur. Lawrence Kohlberg’in geliştirdiği ahlaki gelişim teorisi, çocukların ahlaki gelişimlerini 6 evrede açıklar.

1. Ön ahlaki: Doğumdan 2 yaşına kadar olan dönemde, çocukların vicdanları gelişmeye başlar. Bu dönemde çocuklar, doğru ve yanlış arasındaki farkı anlamaya başlarlar ve genellikle ceza ve ödül sistemine odaklanırlar.

2. İşlevsel: 2 ila 7 yaşları arasında, çocuklar ahlaki değerlere karşı daha fazla ilgi gösterirler. Bu dönemde, çocuklar otoriteyi sorgulayabilirler ve birbirlerine karşı iyi davranmanın önemini anlamaya başlarlar.

3. Aşamalı: 7 ila 12 yaşları arasında, çocukların ahlaki düşünceleri daha karmaşık hale gelir. Bu dönemde çocuklar, öğretilerini sorgulamaya, arkadaşlarının görüşlerinin etkisinde kalmaya ve başkalarına saygılı olmayı öğrenmeye başlarlar.

4. Şekillenmekte olan: 12 ila 18 yaşları arasında, çocuklar ahlaki düşüncelerini daha yüksek bir seviyeye taşırlar. Bu dönemde, çocuklar kendi ahlaki kodexlerini geliştirmeye başlarlar ve özerkliklerine daha fazla önem verirler.

5. Evrensel: 18 yaşından sonra, bireylerin ahlaki değerleri evrensel bir düzeyde oluşmaya başlar. Bu dönemde bireyler, kendilerine has bir ahlaki kodex oluştururlar ve bu kodekslerine sadık kalmaya çalışırlar.

6. İlave edilmiş: Bu son aşama, Kohlberg’in teorisinde sonradan eklenmiştir ve bazı insanlar bu aşamada oluşmazlar. Bu aşamada, bireyler, doğru ve yanlış arasındaki farkı anlamak için değil, bireysel artıları ve eksileri göz önünde bulundurarak davranırlar.

Sonuç olarak, çocukların vicdanları aile, arkadaşlar, deneyimler ve kültürel etkilerden etkilenir ve yaşlarına bağlı olarak ahlaki gelişimlerinde farklı evrelerden geçerler. Ailelerin çocukların ahlaki gelişimlerine olan katkıları büyük önem taşır ve çocuklara pozitif geri bildirimler sağlayarak ahlaki davranışlarının gelişmesine yardımcı olabilirler.