Utilitarizm Nasıl Eleştirilmiştir?

Utilitarizm, ahlaki bir teori olarak, eylemlerin sonuçlarındaki mutluluğun ve acının dengesi üzerine odaklanır. Bununla birlikte, bu teori, eleştiriye maruz kalmıştır.

Birçok eleştirmen, utilitarizmin herkese eşit şekilde fayda sağlama iddiasının gerçekçi olmadığını savunur. Örneğin, bir eylemin bir kişiye mutluluk vermesi, başka bir kişinin acı çekmesine neden olabilir. Böylece, utilitarizm, haksızlık ve adaletsizlik üzerine kurulmuş olabilir.

Diğer eleştirmenler, utilitarizmin ahlaki değerleri hesaplamak için yeterli bir sistem olmadığını savunur. Mutluluk ve acı kavramları, somut değerler olmadığından, böyle bir hesaplamanın doğru olup olmadığını ölçmek zordur.

Bazı eleştirmenler, utilitarizmin bencil davranışlara yol açabileceğini savunurlar. Örneğin, bir kişi, kendi mutluluğunu sağlamak için başka bir kişinin acı çekmesine neden olabileceğini düşünebilir.

Sonuç olarak, utilitarizm kompleks bir ahlaki teori olabilir, ancak herkes için fayda sağlama iddiası, ahlaki sonuçlarının öngörülemez veya adaletsiz olabileceği eleştirilerine açık bir şekilde yanıt vermez.

Bu eleştiriler doğru olabilir, ancak utilitarizm de kendini savunabilir.

Örneğin, utilitarizm, tüm insanların eşit fayda sağlama iddiasına dayanırken, aynı zamanda gerektiğinde birkaç kişinin acısını bir kişinin mutluluğu için feda etmek gibi zor kararları da almayı gerektirir. Bu tür kararlar, bazen zor olsa da, toplumun en fazla faydasını sağlamaya çalışır.

Bir diğer tartışma noktası, utilitarizmin değer hesaplama sistemi olup olmadığıdır. Ancak, utilitarizm, değerlendirmelerine yardımcı olabilecek somut ölçütlere sahip olması gerektiği konusunda ısrarcı değildir. Bunun yerine, ona göre, sonuçların mutluluk ve acıya dayalı olarak ölçülebilmesi, ahlaki düşüncenin temeli olan iyi ve kötüyle ilgilidir.

Son olarak, utilitarizm bencil davranışlara açık olabilir, ancak herhangi bir ahlaki teoriyi uygulamada insan hatası veya kötü niyetli davranış gibi faktörler ortaya çıkabilir. Bu nedenle, utilitarizm, bir sonuç olarak tercih edilebilir, ama diğer ahlaki teorilerle birlikte kullanılmalıdır.

Bu eleştirilerin tümü, ahlaki teoriler hakkında düşünmek ve araştırmak için önemlidir. Bu eleştirilerin farkında olmak, toplumun yararına olan en iyi kararları verme konusunda herkes için daha iyi bir anlayış kazandıracaktır.

Utilitarizm çeşitli şekillerde eleştirilmiştir. En yaygın eleştiriler şunlardır:

1) Adalet: Utilitarizm, bireysel haklara ve adalet kavramına öncelik vermediği için eleştirilmiştir. Utilitaristler, bazı bireylerin mutluluğunu diğerlerinin zararına artırabilecekleri için, adalet ve hak kavramlarını değersizleştirirler.

2) Aşırı faydacılık: Utilitarizmin, insanların mutluluğunu maksimize etmek için herhangi bir eylemin doğru olduğunu öne sürmesi, eleştirilmiştir. Bazı eleştirmenler, insanların sahip olduğu başka değerleri, örneğin dürüstlük, kendini koruma veya sadakat gibi değerleri yok sayarak, aşırı faydacı bir yaklaşım gösterdiği için utilitarizme karşı çıkmıştır.

3) Ölçülemezlik: Utilitaristlerin, karmaşık toplumsal ilişkilerde insan mutluluğunu ölçmenin mümkün olmadığını iddia ettikleri için eleştirilmiştir. Mutluluğun ölçülebilir bir kavram olmadığı ve bireylerin mutluluğunu belirlemek için gereken niceliksel ölçümlerin eksikliği, utilitarizmin güvenilir değerlendirme yöntemlerini sorgulanır hale getirmiştir.

4) İnsan hayatı: Utilitarizm, insan hayatının değerini ortadan kaldırdığı için eleştirilmiştir. Utilitaristler, bazı durumlarda bireylerin hayatlarını riske atmak zorunda kaldıklarında, bunun bireylerin mutluluğunu arttırmaya yönelik bir hareket olduğunu savunurlar. İnsan hayatını sadece bir araç olarak gördükleri için, bu argüman utilitarizmin insan hayatına saygısızlık ettiği düşünülür.

5) Akıl dışılık: Utilitarizm, insanların gerçek dünyadaki karışık kararlarını dikkate almaz ve insan davranışlarına mantık dışı bir yaklaşım sergiler. Bireylerin kararlarının, sadece mutluluğu arttırmaya yönelik olmaması ve insanların duygusal, estetik ve manevi değerleri söz konusu olduğunda mutluluğun ölçülemeyen bir kavram haline geldiği için, utilitarizmin bu eksikliği eleştirilmiştir.