
Uluslararası Uçuşlarda Hangi Hukuki Kurallar ve Anlaşmalar Geçerlidir
Gökyüzünde Sınır Tanımayan Hukukun Haritası 
“Uçaklar sınırları aşar ama hukuk, gökyüzünde bile iz sürer.”
1. Giriş: Hava Boşluğu Değil, Hukukla Dolu Bir Alan
Uçaklar havadayken yalnızca fizik kurallarına değil, uluslararası hukukun kurallarına da tabidir.
Hava sahası, devlet egemenliğinin gökyüzüne yansımasıdır; dolayısıyla havacılık, küresel uzlaşıya dayalı karmaşık bir hukuk sisteminde işler.
![]() | ![]() |
---|---|
Devlet Hava Sahası | Her ülkenin egemenlik hakkı kapsamındadır |
Uluslararası Uçuş | Bir ülkenin sınırından başka bir ülkenin sınırına yapılan uçuş |
Uluslararası Hava Hukuku | Uluslararası sözleşmeler, ikili anlaşmalar ve yerel mevzuat birleşimidir |
Hava trafiği, sadece gökyüzünde değil; kuralların labirentinde de akar.
2. Temel Uluslararası Anlaşmalar ve Sözleşmeler
![]() | ![]() |
---|---|
Chicago Sözleşmesi (1944) | Uluslararası sivil havacılığın anayasasıdır |
Montreal Sözleşmesi (1999) | Yolcu hakları, tazminat ve havayolu sorumlulukları |
Tokyo Sözleşmesi (1963) | Uçuş esnasındaki suçlar ve disiplin olayları |
Havana Sözleşmesi (1928) | Hava sahası egemenliği ilkesini ilk kez tanımlayan metin |
ICAO Kuralları | Uçuş güvenliği, standartlar, protokoller |
Gökyüzü özgür görünse de, uluslararası hukuk onu kural ve sınırlarla örmüştür.
3. Uçakta Suç İşlenirse Ne Olur
Tokyo Sözleşmesi Ne Der
Tokyo Sözleşmesi’ne göre:
- Uçakta işlenen suçlarda bayrak ülkesi hukuku geçerlidir.
- Kaptan pilot, uçak içerisindeki düzeni sağlamak adına müdahale yetkisine sahiptir.
- Olay, iniş yapılan ülkede de yargılanabilir.
![]() | ![]() |
---|---|
Uçak kalkış yaptıktan sonra | Tescilli olduğu ülkenin hukuku geçerlidir |
İniş yapılan ülkede yakalanırsa | İniş ülkesinde yargılama yapılabilir |
Tehlike oluşturan davranış | Kaptan durdurma ve müdahale yetkisine sahiptir |
Uçuş sırasında hukuk, koltuk arkasında değil — kokpitte başlar.
4. Yolcu Haklarını Koruyan Kurallar
Montreal Sözleşmesi Kapsamında:
- Bagaj kaybı: Tazminat hakkı vardır.
- Uçuş gecikmesi: Zarar ispatlanırsa talep edilebilir.
- Yaralanma ve ölüm: Havayolu, belli limitlere kadar sorumludur.
Avrupa Birliği (EC 261/2004)
Avrupa içi uçuşlar için daha gelişmiş yolcu tazminatı kuralları uygulanır.
![]() | ![]() |
---|---|
Uçuş iptali | Alternatif uçuş + tazminat |
Gecikme (3 saat+) | 250 € – 600 € arası ödeme |
Aşırı rezervasyon | Yolcunun uçağa alınmaması halinde ödeme yapılır |
Yolcu, artık sadece taşıma değil; hizmet alma hakkına da sahiptir.
5. Uçuşlarda Hangi Devletin Hukuku Geçerlidir
![]() | ![]() |
---|---|
Uçak yerdeyken | O ülkenin iç hukuku |
Uçak havadayken | Tescilli olduğu ülke + uluslararası anlaşmalar |
Uçakta suç işlenirse | Öncelikle tescil ülkesi, sonra iniş ülkesi |
Hava sahası ihlali | Egemen ülke doğrudan müdahale hakkına sahiptir |
Uçaklar sınırları aşar; ama her adım, hukukla kayıt altına alınır.
Sonuç: Gökyüzü Sınırsız Değil, Kurallıdır


Uçakla uçmak özgürlük gibidir…
Ama her özgürlük gibi, sorumlulukla sınırlıdır.
Peki sen, gökyüzünde özgür hissettiğinde… seni görünmezce koruyan hangi hukuk duvarlarının içinden geçtiğini hiç düşündün mü
Ve hukuk, sadece yerde mi işler… yoksa biz nereye gidersek oraya mı taşınır
![]()
Son düzenleme: