Karl Marx'ın Fikirlerinin Evrimi: Genç Marx ve Olgun Marx Nasıl Ayrılır
Giriş: Bir Düşünür, İki Dönem… Fikirlerin Yolculuğu
Karl Marx denildiğinde çoğumuzun aklına Kapital, sınıf çatışması ve proletarya devrimi gelir.
Ancak Marx'ın düşünsel serüveni tek yönlü ve durağan değildir.

yaşlandıkça düşünceleri bilimsel sosyalizm, ekonomi politik, tarihsel materyalizm gibi yapısal kavramlara evrilmiştir.
Peki bu dönüşüm nasıl oldu

“Genç Marx” ve “Olgun Marx” neden ayrı ayrı ele alınır

İşte, düşünsel evrimin bu iki temel durağı…

















Genç Marx (1840–1845): İnsan, Özgürlük ve Yabancılaşma
Temel Kaynaklar:
- 1844 Ekonomik ve Felsefi Elyazmaları
- Hegel'in Hukuk Felsefesinin Eleştirisi
- Yahudi Sorunu Üzerine
- Alman İdeolojisi (Engels ile birlikte)
Düşünsel Özellikleri:
![]() | ![]() |
---|---|
![]() | İşçinin emeğine, ürününe, doğasına ve diğer insanlara yabancılaşması |
![]() | İnsan, özgür ve yaratıcı bir varlıktır; emekle kendini gerçekleştirir |
![]() | İdealist felsefeden materyalizme geçişte düşünsel köprü kurar |
![]() | İnsan hakları, dini eleştiri, bireysel özgürlükler ön plandadır |
Bu dönem, felsefi ve varoluşsal bir Marx görürüz.
Daha az ekonomi, daha çok insan…
Olgun Marx (1845–1883): Bilimsel Sosyalizm ve Kapital Analizi
Temel Eserler:
- Kapital (Das Kapital)
- Grundrisse
- Komünist Manifesto (Engels ile birlikte)
- Artı Değer Teorileri
Düşünsel Özellikleri:
![]() | ![]() |
---|---|
![]() | Toplumlar, üretim biçimleriyle şekillenir; altyapı–üstyapı ilişkisi |
![]() | Kapitalistin işçiden elde ettiği sömürü farkı |
![]() | Tarih, ezilenle ezen arasındaki sürekli mücadeledir |
![]() | Kapitalist sistemin iç çelişkilerini bilimsel yöntemle inceler |
Bu dönem Marx’ı, felsefeci değil sistematik bir ekonomist olarak görürüz.
Emek-değer teorisi, üretim ilişkileri, sınıf yapısı gibi yapısal analizler ön plandadır.
Genç Marx ve Olgun Marx Arasındaki Temel Farklar
![]() | ![]() | ![]() |
---|---|---|
![]() | Hegelci & Hümanist | Materyalist & Eleştirel |
![]() | Yabancılaşma, insan özü | Sınıf mücadelesi, ekonomi politik |
![]() | Feuerbach, Hegel | Ricardo, Smith, Engels |
![]() | Felsefi sorgulama | Bilimsel analiz |
![]() | Bireysel özgürlüğün açığa çıkarılması | Sınıfsız toplumun kurulması |
İki Marx, Tek Hedef: İnsanlığı Özgürleştirmek
Her ne kadar "Genç Marx" ile "Olgun Marx" arasında ton farkı olsa da,
ikisi de aynı düşünsel rotanın farklı evreleridir:




Sonuç: Marx’ın Fikirleri Dönüştü Ama Amacı Aynı Kaldı
Karl Marx’ın düşünsel yolculuğu,
felsefi insan arayışından, bilimsel toplumsal çözümlemeye evrilen bir süreçtir.
Ama özü hep aynı kalır:
İnsanlığın kurtuluşu, eşitlik ve özgürlük için mücadele.


Felsefi olan mı, devrimci olan mı


Bir fikir zamanla değişebilir, ama amaç onu taşıyan kalpte hep aynıdır

Son düzenleme: